Bebeklerde isilik, ter bezlerinin tıkanması sonucu deride kırmızı döküntü ve kaşıntı ile ortaya çıkan bir cilt sorunudur. Genellikle sıcak hava, fazla giydirme veya nemli ortamda kalma sonucu gelişir. Çoğu durumda basit önlemlerle kısa sürede düzelir.
Bebeklerde boyun, sırt ve koltuk altı gibi terleyen bölgelerde isilik sık görülür. Ciltte toplu iğne başı büyüklüğünde kabarcıklar oluşabilir. İlerleyen vakalarda ciltte tahriş ve enfeksiyon riski artar, bu nedenle hijyen çok önemlidir.
İsilik tedavisinde en önemli adım, bebeğin bulunduğu ortamı serin tutmaktır. Pamuklu ve ince giysiler tercih edilmeli, sık sık banyo yaptırılarak cilt temizlenmelidir. Talk pudrası veya tahriş edici kremler önerilmez.
İsilikte kaşıntı veya kızarıklık uzun sürüyorsa dermatolog muayenesi gerekebilir. Doktor uygun nemlendirici veya medikal krem önerebilir. Doğru bakım ile isilik genellikle birkaç gün içinde geçer ve kalıcı bir sorun oluşturmaz.
| Nedenler | Ter bezlerinin tıkanması sonucu terin cilt altında birikmesi, sıcak ve nemli ortam, aşırı giydirme, yetersiz hava akımı |
| Belirtiler | Kırmızı veya pembe döküntü, küçük kabarcıklar, kaşıntı, huzursuzluk, genellikle boyun, yüz, sırt, göğüs ve bez bölgesinde görülür |
| Risk Faktörleri | Sıcak ve nemli hava, aşırı giydirme, yetersiz hava sirkülasyonu, prematürite |
| Tanı Yöntemleri | Klinik muayene, tipik cilt lezyonlarının gözlemlenmesi, nadiren başka deri hastalıklarından ayırıcı tanı yapılması |
| Tedavi Seçenekleri | Serin ve kuru ortamda bulunma, ince ve pamuklu kıyafetler giydirme, cildin temiz ve kuru tutulması, gerekirse doktor önerisiyle losyon veya krem kullanımı |
| Önleme Yöntemleri | Sıcak ve nemli ortamlardan kaçınma, bebeği aşırı giydirmeme, terlemeyi önleyici önlemler alma |
| Ne Zaman Doktora Başvurmalı | Döküntüde iltihap, sarı akıntı, ateş, yaygın kızarıklık, kaşıntının şiddetli olması veya genel durumda bozulma görülürse |
İsilik Nedir?
İsilik, sıcak ve nemli havalarda ter bezlerinin tıkanması sonucu oluşan, genellikle bebeklerde ve çocuklarda görülen cilt döküntüsüdür. Tıkanan ter bezleri nedeniyle ter cilt altında birikir ve kaşıntılı, kırmızı kabarcıklara neden olur. En sık boyun, sırt, göğüs ve kasık bölgelerinde görülür. Hafif durumlarda kendiliğinden geçebilir; ancak aşırı terlemeden kaçınmak önemlidir.
Bebeklerde İsilik Nedir ve Hangi Türleri Vardır?
Öncelikle, şu meşhur bebeklerde isilik nedir bir anlayalım. İsilik, tıp dilinde ‘miliaria’ dediğimiz, ter bezlerinin kanallarının tıkanmasıyla ortaya çıkan bir cilt döküntüsüdür. Bebeklerin ter bezleri ve kanalları henüz tam olarak gelişmediği için, terin cilt dışına atılması bazen zorlaşır. Ter cilt altında birikince de o minik kabarcıklar oluşur. İsilik, terin ciltte hangi derinlikte tıkandığına bağlı olarak farklı görünümlerde karşımıza çıkabilir. Başlıca bebeklerde isilik türleri şunlardır:
- Miliaria Crystallina (Sudamina)
- Miliaria Rubra (Kırmızı İsilik veya Potluk)
- Miliaria Pustulosa
- Miliaria Profunda
Şimdi bu türlere biraz daha yakından bakalım. Miliaria crystallina, en hafif formudur; minicik, içi su dolu, şeffaf kabarcıklar şeklindedir ve genellikle kaşıntısızdır. Çoğu zaman kendiliğinden geçer. Miliaria rubra ise daha sık rastladığımız, kırmızı, kabarık sivilce benzeri döküntülerdir. İşte bu tür, bebeklerde kaşıntı ve batma hissine yol açarak huzursuzluk yaratabilir. Bebeklerde isilik görüntüsü denince akla ilk gelen genellikle bu kırmızı isiliktir. Miliaria pustulosa, bu kırmızı kabarcıkların iltihaplanıp tepelerinde beyaz-sarı birikinti oluşmasıdır; bir enfeksiyon belirtisi olabileceği için dikkat gerektirir. Miliaria profunda ise en nadir görülen ve cildin daha derinlerini etkileyen, daha sert ve büyük kabarıklıklarla seyreden formudur.
Bebeklerde İsilik Neden Olur ve Hangi Durumlar Riski Artırır?
Peki, bebeklerde isilik neden olur? Temel sebep, bebeğin ter kanallarının henüz tam olgunlaşmamış olması ve kolayca tıkanabilmesidir. Ancak bazı durumlar bu riski artırır. Bu risk faktörleri aşağıdaki gibidir:
- Sıcak ve aşırı nemli hava koşulları
- Bebeği mevsime uygun olmayan, çok kalın veya kat kat giysilerle giydirmek
- Cildin hava almasını engelleyen sentetik kumaşlar
- Ateşli hastalıklar sırasında artan terleme
- Yoğun fiziksel aktivite ve oyun sonrası terleme
- Bazı yoğun, yağlı kremlerin veya bebek yağlarının kullanılması
- Yenidoğan bebeklerde isilik durumunda, bazen kuvöz ortamı veya kullanılan bazı tıbbi bantlar.
Bebeklerde İsilik Belirtileri Nelerdir ve En Sık Nerelerde Görülür?
Bebeklerde isilik nasıl olur diye merak ediyorsanız, belirtiler genellikle döküntünün türüne göre değişir. En sık karşılaşılan belirtiler şunlardır:
- Ciltte küçük, kırmızı noktacıklar veya kabarcıklar
- Bazı türlerde minik, içi berrak sıvı dolu kesecikler
- Etkilenen bölgede kaşıntı
- Batma veya iğnelenme hissi
- Bebeğin huzursuz olması, sık ağlaması
- Kaşıntıya bağlı uyku sorunları
İsilik, vücudun özellikle terin birikmeye ve sürtünmenin fazla olduğu bölgeleri sever. İsilik bebeklerde en çok şu bölgelerde görülür: boyun kıvrımları, omuzlar, göğüs, sırt, koltuk altları, dirsek ve diz içleri, kasık bölgesi ve bebek bezi alanı. Bazen de bebeklerde yüzde isilik şeklinde, özellikle alın ve yanaklarda ortaya çıkabilir. Koyu tenli bebeklerde kızarıklık o kadar net görülmeyebilir, döküntü daha çok minik kabartılar şeklinde kendini belli edebilir.
Bebeklerde İsilik Teşhisi Nasıl Konur?
Genellikle bebeklerde isilik teşhisi için karmaşık testlere ihtiyaç duyulmaz. Bir çocuk doktoru, bebeğinizin cildine bakarak, döküntülerin tipik görünümünü ve yayıldığı bölgeleri değerlendirerek kolayca tanı koyabilir. Doktorunuz, döküntünün ne zaman başladığını, eşlik eden başka bir hastalık olup olmadığını, bebeğinizi nasıl giydirdiğinizi ve cildine herhangi bir ürün kullanıp kullanmadığınızı soracaktır. Bu bilgiler doğru teşhis için önemlidir ve isiliği taklit edebilecek başka durumların (örneğin bazı viral döküntüler veya alerjik reaksiyonlar) dışlanmasına yardımcı olur.
Bebeklerde İsilik İçin Evde Neler Yapılabilir?
Geldik en can alıcı soruya: Bebeklerde isilik nasıl geçer ve evde neler yapabiliriz? Çoğu zaman, isilik basit ve doğal yöntemlerle, cildi serin ve kuru tutarak kontrol altına alınabilir. İşte isilik ne iyi gelir diye düşünen ebeveynler için evde uygulanabilecek bazı pratik öneriler:
- Bebeğinizi serin bir ortama alın.
- Ilık suyla kısa süreli duşlar aldırın; sabun kullanacaksanız çok nazik, parfümsüz bir ürün seçin.
- Cildini yumuşak bir havluyla, ovalamadan, nazikçe kurulayın.
- Hafif, bol ve pamuklu giysiler tercih edin.
- Bebeğinizin cildinin hava almasını sağlayın; günün belli zamanlarında bezsiz bırakmayı deneyin.
- Gözenekleri tıkayabilecek yağlı kremlerden, pudralardan ve ağır losyonlardan kaçının.
- Kaşıntıyı önlemek için bebeğinizin tırnaklarını kısa ve temiz tutun.
- Bebeğinizi sık sık emzirerek veya yeterli sıvı almasını sağlayarak cildinin nem dengesini koruyun.
Bebeklerde İsilik İçin Hangi Kremler Kullanılabilir?
“Bebeklerde isilik için hangi krem kullanılır?” veya “bebek isilik kremi olarak ne almalıyım?” soruları da sıkça sorulur. Genel prensip, isilikli cilde mümkün olduğunca az müdahale etmektir. Ancak kaşıntı çok fazlaysa ve bebeği rahatsız ediyorsa, doktorunuzun önerisiyle bazı ürünler kullanılabilir. Kalamin losyonu, kaşıntıyı ve hafif tahrişi azaltmaya yardımcı olabilir. Çok şiddetli kaşıntı durumlarında, doktorunuz çok kısa süreliğine ve sadece etkilenen küçük bir alana uygulanmak üzere düşük güçlü bir hidrokortizonlu KREM (özellikle merhem formundan kaçınılmalıdır, çünkü yağlı yapısı gözenekleri daha çok tıkayabilir) önerebilir. Ancak bu tür isilik kremi bebek için kesinlikle doktor tavsiyesi olmadan kullanılmamalıdır. Özellikle bebeklerde yüzdeki isilik nasıl geçer gibi hassas bir konuda ürün seçimi doktor kontrolünde olmalıdır.
Bebeklerde İsilik Nasıl Önlenebilir?
İsiliği tedavi etmekten daha kolay ve etkilisi, onu en baştan önlemektir. Çocuklarda isilik ve özellikle bebeklerde isilik oluşumunu engellemek için şu adımları atabilirsiniz:
- Bebeğinizi mevsime uygun, çok kalın olmayan, pamuklu ve bol giysilerle giydirin.
- Evde, özellikle uyuduğu odanın serin ve iyi havalandırılmış olmasını sağlayın.
- Bebeğinizin cildini, terlediğinde veya kirlendiğinde nazikçe temizleyin ve kuru tutun.
- Cildin hava alması için gün içinde bezini kısa sürelerle çıkarabilirsiniz.
- Cilt gözeneklerini tıkayabilecek ağır ve yağlı ürünler kullanmaktan kaçının.
- Özellikle sıcak havalarda bebeğinizin yeterince sıvı aldığından emin olun.
Bebeklerde İsilik Durumunda Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
Çoğu zaman bebeklerde isilik evde alınan önlemlerle birkaç gün içinde düzelir. Ancak bazı durumlarda bir doktora görünmek önemlidir. Aşağıdaki belirtilerden herhangi birini fark ederseniz mutlaka doktorunuza başvurun:
- Döküntü 2-3 günden uzun sürerse veya giderek kötüleşiyorsa.
- Kabarcıklardan sarı veya yeşil renkte iltihaplı bir akıntı geliyorsa.
- Döküntülü bölgede aşırı kızarıklık, şişlik veya sıcaklık artışı varsa.
- Bebeğinizde ateş yükseliyorsa (özellikle 3 aylıktan küçük bebeklerde 38°C ve üzeri ateş önemlidir).
- Döküntü çok kaşıntılıysa ve bebeğiniz sürekli huzursuzsa.
- Bebeğiniz genel olarak hasta görünüyorsa, halsizse veya beslenmeyi reddediyorsa.
Unutmayın endişe duyduğunuz her durumda bir uzmana danışmak en güvenli yoldur.
Bebeklerde İsilik Komplikasyonları Nelerdir?
Bebeklerde isilik genellikle ciddi bir soruna yol açmadan, iz bırakmadan iyileşir. Ancak nadiren de olsa bazı istenmeyen durumlar gelişebilir. Bunlar:
- İkincil bakteriyel enfeksiyon (kaşınan yerlerin mikrop kapması)
- Aşırı kaşıntıya bağlı huzursuzluk ve uyku bozuklukları
- Çok nadiren, altta yatan aşırı ısınma durumu düzeltilmezse ısı bitkinliği
Bu komplikasyonların çoğu, isiliğin erken fark edilmesi ve doğru yönetilmesiyle önlenebilir. Bebeğinizin cildini serin ve kuru tutmak, en iyi koruyucu önlemdir.
Prof. Dr. Durgül Yılmaz, İzmir’de ve Türkiye genelinde en iyi çocuk doktorlarından biri olma hedefiyle çalışmakta olup, İzmir ve Türkiye genelinden gelen hastaları kabul etmektedir. 25 yılı aşkın süredir çocuk sağlığı ve hastalıkları alanında çalışmakta, akademisyenlik ve profesörlük kariyerini Dokuz Eylül Üniversitesi’nde tamamlamış ve çocuk acil yan dal uzmanı olmuştur. Akademik çalışmaları çocuk acil, travma, zehirlenmeler ve yoğun bakım gibi alanlarda yoğunlaşan Prof. Dr. Durgül Yılmaz, çok sayıda ulusal ve uluslararası yayına katkı sunmuştur. Şu anda İzmir Urla’daki kliniğinde bebeklikten ergenliğe kadar çocukların sağlıklı gelişimini izlemekte; tanı, tedavi ve koruyucu sağlık hizmetleri sunmaktadır.
